نقش فناوري اطلاعات در بانکداري الکترونیک:

امروزه در نیازهاي مصرف کنندگان تغییر و تحولاتی شگرف بوجود آمده است و بخش گستردهاي از این تغییرات در گرو تحولات تکنولوژیکی و فناوري اطلاعات میباشد. البته سازمانها و نهادها نیز از این تغییرات گسترده در امان نبوده و کم و بیش از تغییرات بنیادین الکترونیکی بهرهمند شدهاند.امروزه کمتر شخصی را میتوان یافت که با موضوع بانکداري الکترونیک آشنایی نداشته باشد. رشد روزافزون فنآوري بخصوص فناوري اطلاعات در جه ان، موانع و مشکلات زمانی و مکانی مرتبط به امور تجاري را کاهش داده و دستیابی عمومی مردم به اینترنت سبب شده امکان تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت و یا به عبارتی بانکداري الکترونیک و کسب و کار الکترونیکی از جایگاه ویژهاي در کشورهاي توسعه یافته برخوردار شود.امروزه تجارت الکترونیک بدون بانکداري الکترونیک غیر قابل تصور است، بانکداري الکترونیک جزء لاینفک تجارت الکترونیکی می باشد. بانکها در تجارت الکترونیکی نقش دو جانبه اي دارند گاهی به عنوان جزئی از تجارت الکترونیکی B2B (ارتباط بین دو یا چند سازمان) ، و گاهی در نقش مشتري تجارت الکترونیکی C2C (ارائه مستقیم محصولات تولید کننده به مشتري نهایی یا مصرف کننده)

2-1-13) مزایای بانکداری الکترونیک

مزایای بانکداری الکترونیک را می‌توان از دوجنبه مشتریان و موسسات مالی مورد توجه قرار داد. از دید مشتریان می‌توان به صرفه‌جویی در هزینه ها، صرفه جویی در زمان و دسترسی به کانالهای متعدد برای انجام عملیات بانکی نام برد. از دید موسسات مالی می‌توان به ویژگیهایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانکها در ارائه نوآوری، حفظ مشتریان علی‌رغم تغییرات مکانی بانکها، ایجاد فرصت برای جست‌جوی مشتریان جدید در بازارهای هدف، گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل را نام برد. بر اساس تحقیقات مؤسسه Data Monitor مهمترین مزایای بانکداری الکترونیک آنها عبارتند از: تمرکز بر کانالهای توزیع جدید، ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای تجارت الکترونیک. البته مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاههای کوتاه‌مدت، میان مدت و بلندمدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداری و جذب مشتری از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه‌مدت (کمتر از یکسال) هستند. در میان‌مدت (کمتر از 18 ماه) مزایای بانکداری الکترونیک عبارتند از: یکپارچه‌سازی کانالهای مختلف، مدیریت اطلاعات، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوی کانالهای مناسب با ویژگیهای مطلوب و کاهش هزینه‌ها. کاهش هزینه پردازش معاملات، ارائه خدمات به مشتریان بازار هدف و ایجاد درآمد نیز از جمله مزایای بلندمدت بانکداری الکترونیک هستند.» (کهزادی، نخستین همایش تجارت الکترونیک،1382)

 2-1-14 )یک فرصت ، یک تهدید

همانگونه که اشاره شده تجارت و بانکداری الکترونیک از تبعات گسترش و نفوذ اینترنت و دسترسی همگانی به آن ناشی شده است. توسعه دسترسی به شبکه های گسترده جهانی انقلابی را در زمینه ارتباطات یک به یک و یک به چند در اطراف جهان ایجاد کرده است. به جرئت می‌توان گفت که جهان هیچگاه شاهد چنین شتابی برای استفاده از یک پدیده علمی نبوده است.

براساس گزارش سال 2004 انکتاد تعداد استفاده‌کنندگان از اینترنت در سال 2003 در جهان بالغ بر 676 میلیون نفر بوده یا به‌عبارتی 8/11 درصد از کل جمعیت جهان به اینترنت دسترسی داشته‌اند . که در مقایسه با سال 2002، 8/7 درصد افزایش یافته است. کاربران کشورهای در حال توسعه بیش از 36 درصد کاربران اینترنتی را تشکیل می‌دهند. تعداد میزبانان اینترنتی با 8/35 درصد رشد بین ژانویه 2003 تا ژانویه 2004 به 233 میلیون رسیده است. در حال حاضر حدود 52 میلیون وب سایت در جهان وجود دارد که در مقایسه با سال قبل 13/26 درصد رشد داشته است.

اینترنت همچنان شدیدترین آهنگ رشد را در زمینه بانکداری الکترونیک در اروپا دارد. طبق برآورد موسسه Data Monitor ،  75 میلیون نفر از مردم اروپا در سال 2005 از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده خواهند کرد. موسسه فارستر این رقم را 110 میلیون نفر برآورد کرده است. برخی متخصصان پیش بینی می‌کنند در سال 2011 در انگلستان 80 درصد از مردم برای انجام عملیات بانکی خود از طریق اینترنت به بانکها متصل خواهند شد. گسترش این روند برای بانکها هم یک تهدید است و هم یک فرصت. بانکهایی که در ارائه همگانی این گونه خدمات با شکست مواجه شوند در معرض خطر از دست دادن تعداد زیادی از مشتریان خود قرار خواهند گرفت و بانکهایی که با سرعت به‌سوی ارائه و ارتقا خدمات برخط (Online) می‌روند فرصت آن را خواهند داشت که مشتریان بیشتری جذب کنند، مناطق جغرافیایی وسیع تری را تحت پوشش قرار دهند و اعتبار خود را در رابطه با مشتریان افزایش دهند.

روشهای سنتی موجود در بانکهای کشور و نارسایی در ارائه خدمات جدید، کشور را ناگزیر به تحول سریع از بانکداری سنتی به الکترونیک می کند.

2-1-15 )در ایران

برای توسعه تجارت الکترونیک در کشور، ورود به بازارهای جهانی و عضویت در سازمانهایی نظیر سازمان تجارت جهانی، داشتن نظام بانکی کارآمد از الزامات اساسی به‌‌‌شمار می‌آید. بنابراین، استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات در جهت ایجاد و توسعه بانکداری الکترونیک در نظام بانکی کشور حائز اهمیت است. اگرچه طی سالها برخی از روشهای ارائه خدمات بانکداری الکترونیک نظیر: ماشین‌های خودپرداز و کارتهای بدهی، در نظام بانکی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما تا رسیدن به سطح کشورهای پیشرفته در زمینه بانکداری الکترونیک راهی طولانی در پیش است.

در هرحال ایجاد و توسعه بانکداری الکترونیک مستلزم برخورداری از برخی زیرساختهای مناسب اقتصادی و اجتماعی است. اهم این ‌زیرساختها عبارتند از: شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی مناسب، امنیت تبادل اطلاعات، زیرساختهای حقوقی و قانونی مناسب، آمادگی فرهنگی جامعه و بنگاههای اقتصادی برای پذیرش و استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک.

بنابراین برای توسعه و گسترش مناسب بانکداری الکترونیک و تجارت الکترونیک در کشور باید نسبت به ایجاد زیر‌ساخت‌های مناسب مخابراتی، امنیت در تبادل اطلاعات، تدوین قوانین و مقررات حقوقی مناسب، بسترسازی فرهنگی و آشنا نمودن مردم و بنگاههای اقتصادی با مزایای تجارت الکترونیکی و پرداخت الکترونیک، تسریع در شکل‌گیری دولت الکترونیک و ارتباط با سیستم (BOLERO2)، به طور جدی اهتمام ورزید. شایان ذکر است برای ایجاد ارتباط با سیستم BOLERO هماهنگی سازمانهای مختلف مرتبط با تجارت اعم از: بانکها، گمرک، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های حمل و نقل، و …، ضروری است و تلاش نظام بانکی به تنهایی کافی نیست.» (کهزادی، نخستین همایش تجارت الکترونیک،1382)

2-1-16) تعریف بانکداري الکترونیک:

تعریف بانکداري الکترونیک در دیدگاه صاحبنظران و متخصص سیستم بانکی به شرح ذیل می باشد:

بانکداري الکترونیکی عبارت از فراهم آوردن امکاناتی براي کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها  در ارایه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهاي بین شعبهاي و بین بانکی در سراسر دنیا و ارایه امکانات سختافزاري و نرمافزاري به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانهروز از طریق کانالهاي ارتباطی ایمن و با اطمینان، عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.

بانکداري الکترونیکی استفاده از فناوريهاي پیشرفته نرمافزاري و سختافزاري مبتنی بر شبکه و مخابرات  براي تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است و نیازي به حضور فیزیکی مشتري در شعبه نیست.

بکارگیري فناوري اطلاعات و بسترهاي ارتباطی (مخابرات) در ارائه خدمات و محصولات بانکی به مشتریان  به صورتی که نیازي به حضور مشتري به شعبه نباشد و در 7 روز هفته و 24 ساعت امکان ارائه آن فراهم باشد.

بکارگیري از سیستم هاي متمرکز بانکی Core Banking  و سامانه هاي نرم افزاري و سخت افزاري در ارائه خدمات بانکی در هر زمان و مکان به مشتري. (بانکداری الکترونیک،هاشمی1392)

 2-1-17)برخی از عوامل تاثیر گذار در توسعه بانکداري الکترونیک:

1-  استفاده ي کارآمد بانکها از فناوري جدید تاثیر مثبت بر گسترش ارائه خدمات بانکی از طریق سامانه هاي بانکداري الکترونیک را دارد.

2- حمایت هاي قانونی دولت (وزارت امور اقتصاد و دارایی و بانک مرکزي ) تاثیرمثبت بر گسترش و ایجاد خدمات جدید در بانکداري الکترونیک دارد.

3-  آموزش مستمر مباحث بانکداري الکترونیک به کارکنان بانک و بهبود فرآیندهاي سنتی ارائه خدمات بانکی، تاثیرمثبت بر گسترش بانکداري الکترونیک دارد .

4- عوامل جمعیت شناختی (گروه بندي مشتریان به لحاظ بکارگیري از محصولات و خدمات بانکداري الکترونیک) تاثیرمثبت بر گسترش بانکداري الکترونیک دارد.

5- آموزش، اعتماد سازي و ایجاد فرهنگ بکارگیري از بانکداري الکترونیک در مردم نقش مهمی در توسعه آن را دارد.

6- بکارگیري نیروي انسانی متخصص و استفاده از تجهیزات ، نرم افزار و بستر ارتباطی مناسب و به روز که داراي حداقل خطا و مشکل می باشند ، تاثیر مهمی در ارائه خدمات  24× 7 دارد

7-  معرفی و اطلاع رسانی خدمات و محصولات بانکداري الکترونیک به مردم، نقش موثري در بکارگیري از خدمات و محصولات بانکداري الکترونیک را دارد.